1 mei: de feestdag van het tuig van de richel

1 mei — de dag waarop arbeiders massaal werden neergeslagen omdat ze iets onbeschofts durfden te eisen: acht uur werken, acht uur rust, acht uur vrijheid. Niet meer kruipen voor de fabriek, niet langer leven als uitbuitbaar verlengstuk van een machine. Het leek de samenleving toen een vorm van ondankbaarheid. Bijten in de hand die je uitbuit.

De demonstranten van Chicago in 1886 werden niet gevierd, maar opgehangen. Letterlijk. Door rechters, pers en politiek uitgemaakt voor tuig, anarchisten, buitenlands gespuis. De media noemden hen “fiends” — duivels. Niet omdat ze een bom gooiden (dat werd nooit bewezen), maar omdat ze de maatschappelijke orde durfden te bevragen.

En nu? Nu krijgen we een LinkedIn-post van een HR-manager met een rood vlaggetje in de emoji-balk. De rechten waarvoor bloed vloeide zijn een decorstuk geworden. Ondertussen slinken vaste contracten, groeit flexarmoede en worden collectieve eisen weer ‘onrealistisch’ genoemd. Weten we nog wie we waren, toen we tuig durfden te zijn, in plaats van geschokt waren wanneer Hayek fan Wilders het woord gebruikt? Als er iets is dat dit kabinet duidelijk maakt, is dat Wilders de VVD'ers in het zadel houdt, die de grote bazen beschermen tegenover het volk.

De 8-urige werkdag kwam er, maar die vrede? Die is ingeruild voor deadlines, targets en burn-outs. De vooruitgang hapert. En terwijl de rijken rijker worden, krijgen werkenden het te horen: wees dankbaar dat je werk hebt. De oude leugen in nieuw jasje.

Minder armen, maar wel armer. In 2023 zat de gemiddelde arme 16% onder de armoedegrens — in 2018 was dat nog 10%. De oorzaak? Steeds meer werkenden zijn arm. Werk is geen uitweg meer, maar een val. Je draait mee, je presteert, en je komt alsnog tekort. En terwijl beleidsmakers zichzelf feliciteren met dalende aantallen, groeit de diepte van de armoede. Productief én onzichtbaar – zo ziet moderne uitbuiting eruit.

Wie staakt, wordt weggezet als lastig. Je moet in Nederland vooral niet 'activistisch' zijn. Liever klagen we over files of geannuleerde vluchten dan over het minimumloon van €14,06 waar niemand van leven kan. Terwijl zij die staken vaak harder werken dan wie over hen moppert. En ja, het tij keert — langzaam. Want mensen pikken het niet meer. Niet dat hun gebit uit hun mond rot omdat de tandarts uit het basispakket is geschrapt. Niet dat huren onbetaalbaar zijn en sociale huur wordt gesloopt. Niet dat flexwerkers niets opbouwen behalve stress.

Wat wij meemaken is geen incident, het is beleid. Gekozen. Door werkgevers die bonussen verdelen over de rug van mensen die ’s nachts wakker liggen van de energierekening.

En ja, het gebeurt hier. In Nederland. Nu. Misschien zie je het niet, maar het gebeurt. Mensen zwijgen uit schaamte. Leven op straat, migreren van logeerbed naar logeerbed.

Dit is structureel onrecht. En het wordt erger. Maar we kunnen kiezen. Voor solidariteit, in plaats van competitie. Voor menselijkheid, in plaats van marge. Voor collectieve vooruitgang, in plaats van individuele uitbuiting.

Ze zeggen dat het niet anders kan — maar wat ze bedoelen is: wij willen niet anders. Omdat ze goed verdienen aan onze gebroken ruggen.

Maar hun rug hoeft niet te breken om de onze te helen.

Dus ja, laten we vandaag naar buiten gaan. Als fris tuig. Als mensen die zich niet laten heropvoeden tot LinkedIn-personal brands of tevreden afnemers van carrièrecoaching. Want de mensen die streden voor jouw arbeidsrechten — die werden ook voor tuig uitgemaakt. En ze waren moedig genoeg om die titel met opgeheven hoofd te dragen.